PKN
Welkom op de website van de Protestantse Gemeente 'De Graankorrel'
  Home Gastenboek   Over ons Contact Bloemengroet Overdenking   Meer overdenkingen In memoriam   Kerkdiensten Agendapagina Kerkblad KSSK Kerkenraad   Diaconie   Collecten Spaaractie Zending Geldzaken Privacyverklaring   ANBI   Historie Kerkgebouw Verhuur Protestants pionieren De Dillewijn
 
Mijmeringen bij een afscheid Mijmeringen bij een afscheid
20 november 2014
Otto Sondorp
interim-predikant

 
175 jaar geleden werd hier een kerk gesticht. Dat is uitbundig gevierd op zondag 16 november 2014, een schitterend feest. Waar traditie en nieuwe taal zo mooi naast elkaar te zien en te horen waren. Was dit niet ook al een vorm pionieren?
 
1. De graankorrel
Dat zit kennelijk in het bloed van deze gemeente, misschien wel ingegeven door die bijbelse woorden. Het zit in ieder geval in de naam van deze gemeente. In die graankorrel. Ja, ’s Graveland, Ankeveen en Kortenhoef. GRA AN KOR rel. Meesterlijke vondst en natuurlijk is daarbij gedacht aan die tekst uit Johannes, waar je diepe dingen over kunt zeggen, waar je zelfs een hele christologische paastheologie op kunt bouwen. Dat doe ik niet. Ik hou het bij een eenvoudige uitleg, hieronder cursief weergegeven.
“Waarachtig, ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft (dus in de aarde valt, want dan ontkiemt deze, is er een einde aan de graankorrel en is er nieuw leven dat ook weer nieuw leven voortbrengt, EOS) draagt hij veel vrucht.” (Johannes 12:24)
‘De graankorrel’ komt nog een keer voor in de bijbel. In de eerste brief van Paulus aan de Korinthiërs.
“En wat u zaait heeft nog niet de vorm die het later krijgt; het is nog maar een naakte korrel, een graankorrel misschien of iets anders.” (1 Kor. 15:37)
Zou het zo kunnen zijn dat de eerste tekst ons ingeeft dat we moeten proberen ons doen en laten zo vrucht te laten dragen. In die tweede tekst lees ik iets van zomaar zaaien van iets wat nog geen definitieve vorm heeft. Zou dat een verwijzing kunnen zijn naar waar die graankorrel ‘van’ Johannes voor staat. Is dat niet ten diepste pionieren: dat de korrel vrucht draagt en daaraan toegevoegd het tweede: je weet nog niet of het die graankorrel is, die vrucht draagt als je zaait. Dat zul je wel zien. Maar doe het wel, zaai wel. Ga het experiment maar aan.
 
2. Pionieren in de genen
In de historie van de drie gemeenten die al eerder samengingen of die nu samen op zoek gaan naar vruchtbare aarde, zie ik, als ik daarover op de websites lees, steeds tekenen van pionieren. Soms ging dat gedwongen door een crisis, soms kwam dat als inzicht, nadenkend over gemeenteopbouw in een snel veranderende samenleving.
Een paar citaten uit een tekst van Gert en Truus Leene.
“De Gereformeerde Kerk ’s-Graveland dateert van omstreeks 1839. Zij ontstond toen gemeenteleden van de Hervormde Kerk zich aansloten bij een beweging uit 1834 (de Afscheiding). Gemeenteleden stapten toen uit de Hervormde Kerk omdat zij vonden dat de kerk te ‘verlichte’ interpretaties van de bijbel toeliet en de overheid te veel invloed kreeg op het kerkelijk gebeuren.”
“In ’s-Graveland was de ‘Christelijk Afgescheiden Gemeente’ tot 1892 heel erg klein. Er waren ongeveer 80 lidmaten, waarvan sommigen uit de omliggende dorpen afkomstig waren. Van 1839 - 1892 hebben er drie predikanten gestaan. Ook is er in de notulen sprake van een oefenaar. Men hield samenkomsten op een boot in de vaart. Van Vrouwe Johanna Judith Zeelt huurde men later een stenen schuur, gelegen op Groenlust. Deze schuur is in de loop der jaren een aantal keren verbouwd.
De preekstoel is van plaats veranderd, er is een orgel geïnstalleerd in 1940 (de meisjesvereniging heeft hier erg voor geijverd). In de jaren 50 werd er een ruimte aan de achterkant bijgebouwd en kreeg het gebouw een nieuwe voorgevel met klokkentorentje en een nieuwe voordeur met de symbolen van de vier evangelisten. In de jaren 70 is er een jeugdhonk bijgekomen, begin 1990 onderging de kerk een grote opknapbeurt en maakte het merendeel van de banken plaats voor stoelen.”
Hier zie ik het pionieren in van die kleine minderheid, op zoek naar eigen identiteit, op een boot, in een schuur, in een nieuw gebouw. Steeds weer kijken hoe en of dat, waar de gemeente voor staat, vrucht kan dragen voor de mensen die meedoen.
Ik neem hieruit het volgende zinnetje mee:
Pionieren is als je als kleine minderheid op zoek gaat naar een eigen identiteit, wie weet een nieuwe identiteit.
Misschien zou je dat immers vandaag de dag ook kunnen zeggen: dat pionieren alles te maken heeft met het zoeken naar een eigen identiteit als kleine minderheid, waarin je ook een nieuwe identiteit kunt vinden.
Een tweede citaat komt ook van de website van ʻe Graankorrelʼ. Uit een toespraak van Ed Forma na de opheffing van de plaats van samenkomst in het Hervormde kerkje van Ankeveen:
“Door de jaren heen heeft de kerk altijd zo'n 60 trouwe kerkgangers geteld in het overwegend rooms katholieke dorp, maar deze groep was wel zeer betrokken! De laatste 25 jaar echter gaf een gestage terugloop te zien van het aantal bezoekers. Onder de bezielende leiding van kerkvoogd Bouter is het destijds steeds gelukt om de touwtjes aan elkaar te knopen.
De laatste 10 jaar echter werd het moeilijker. Met gemiddeld 12 bezoekers op zondagmorgen en stijgende onkosten voor onderhoud, zagen wij wel in dat er iets moest gebeuren. Er was geen toekomst meer!
Het onvermijdelijke vond plaats met Pinksteren 2006. Afscheid van onze predikant, dominee Van Walbeek, afscheid van ons kerkgebouw en opsplitsing van de kerkgangers. Ons charmante knusse kerkje uit 1907 moest na 99 jaar in 2006 de deuren sluiten! Het is een nare en zware taak om als kerkenraad na 350 jaar een geloofsgemeenschap te moeten opheffen. Echter, wij hadden steun aan elkaar en zijn langzaam gegroeid in dit idee en naar de nieuw te stichten Protestantse Gemeente ‘De Graankorrel’.
Vol vertrouwen gaan we gezamenlijk een nieuwe toekomst tegemoet, in de hoop en het vertrouwen dat ‘De Graankorrel’ ons een rijke oogst zal opleveren.”
Uit deze geschiedenis neem ik het volgende mee:
Pionieren is vertrouwen hebben.
Op dezelfde website tref ik even verderop een toespraak van Otto Scholten aan, ongetwijfeld ter gelegenheid van de oprichting van de nieuwe gemeente.
Hij haalt de tekst uit Johannes aan en dan zegt hij:
“Dat roept ons, roept de gemeente op om niet op zichzelf te blijven, dat is vruchteloos. Met andere woorden: blijf de ontmoeting en het gesprek met de ander zoeken, hoe lastig dat soms ook is.”
“Als je het op kunt brengen en het aandurft zo naar de ander te kijken - met een flinke scheut humor en zelfspot, trouw aan jezelf en aan je eigen traditie en tegelijkertijd je bewust van de beperktheid van het eigen gezichtsveld - als je zo kunt kijken ontstaat er ruimte voor open contacten en gesprekken. Tussen katholieken en protestanten en zeker ook tussen protestanten onderling.”
Hieruit neem ik het volgende mee:
Pionieren vindt plaats in een open houding en een open gesprek.
Daar komt nu, daar nauw mee verbonden, de OSG bij, die in haar geschiedenis alle trekken heeft van een pioniersgemeente.
Ik neem die drie zinnen die ik verzamelde mee en dan kan je het volgende zeggen:
De OSG is ook ontstaan uit pionieren, als kleine minderheid op zoek naar identiteit, is in vertrouwen op weg gegaan, in een open houding en in open gesprek.
We delen dus diezelfde eigenschappen zou je kunnen zeggen. Maar er is meer in de OSG. Meer dan bij de andere grondleggende gemeenschappen het geval is voegt ze het oecumenisch accent toe, dus bredere samenwerking met het oog op de oecumene. Dat is niet primair samenwerking tussen de kerken als doel, maar samenwerken met het oog op de bewoonde wereld=oecumene, op zoek naar de vruchtbare aarde. Zo wil ze zich (ik citeer de tekst op de website van de OSG) “telkens opnieuw laten inspireren tot haar taak in de wereld.”
Bovendien voegt ze nog andere korrels toe aan onze mand: kunst, poëzie, literatuur, muziek, kortom cultuur. Een verrijking lijkt me. Zou er zo niet nog meer kans zijn dat de graankorrel in vruchtbare aarde valt?
Ik voeg van hieruit weer een zin toe, waarmee we een essentie van pionieren vanuit onze eigen geschiedenissen kunnen benoemen.
Pionieren met het oog op de oecumene, gericht zijn op de wereld, en brede aandacht voor de cultuur.
Samen met de andere al genoemde zinnen komt een beeld op van pionieren, als schatten van inzichten, als bronnen van wijsheid. Ik noem ze nog een keer:
  • Pionieren is als je als kleine minderheid op zoek gaat naar een eigen identiteit, wie weet een nieuwe identiteit.
  • Pionieren is vertrouwen hebben.
  • Pionieren vindt plaats door een open houding en een open gesprek.
  • Pionieren met het oog op de oecumene, gericht zijn op de wereld, en brede aandacht voor de cultuur.
3. Verbinding
We hebben een rijk gevulde mand, maar resultaten van pionieren uit het verleden bieden geen garanties voor de toekomst. Nee, we zullen steeds weer in nieuwe omstandigheden nieuwe mogelijkheden mogen ontdekken en zien. Er zal geen vast patroon zijn, er is wel een gezamenlijk leerproces van mensen met hun eigen overgeërfde pionierseigenschappen die samen verder gaan, die dan ook, laten we dat onderstrepen, bovendien de Geest kunnen krijgen. Misschien waaide hij of zij al vrolijk in al die gemeenschappen. Is zij misschien wat ons bindt?
Of heeft het allemaal te maken met waar Bodisco Massink over mijmerde en dan bedoel ik vers 7 en 8 uit psalm 84 met die woorden die ik niet uit  mijn hoofd ken, maar die wel heel goed aanduiden wat ons verbindt:
‟Trekken zij door een dal van dorheid, het verandert voor hen in een oase; rijke zegen daalt als regen neer. Steeds krachtiger gaan zij voort om in Sion voor God te verschijnen.”
Kerk zijn is soms vertoeven in een dal van dorheid zijn, want hoe het was is het niet meer, kerk zijn vandaag de dag vraagt om nieuwe wegen. Maar je staat niet met lege handen, je hebt wat meegekregen, uit de woorden, uit het Woord en uit je geschiedenis, uit je genen. Jullie zelf dragen dat oergevoel mee van het pionieren, van steeds weer uittrekken, van steeds weer een nieuwe weg zoeken. Ik ben daarvan getuige geweest, ik heb dat gezien, in het afgelopen jaar. Ik heb dat in mensen gemerkt, ook in persoonlijke gesprekken, ik heb gezien dat er hoop is, geloof, kracht, energie, Geest om voort te gaan om in Sion bij God te verschijnen. Dat is het visioen dat jullie hier allemaal op een nog dieper niveau draagt. Sion als oerbeeld van de Stad van God, waar zijn rijk zal heersen, waar het uiteindelijk om te doen is.
Zolang die passie, zolang dat geloof blijft, weet ik dat het ook goed kan komen, want er zijn nog meer mensen van verlangen, ook jongeren, ook mensen die ongebaande wegen willen gaan, die mee willen gaan pionieren op weg naar Sion. Onverwacht.
 
4. Tenslotte
Nog twee opmerkingen als afsluiting.
Door de geschiedenis serieus te nemen, kan je op weg naar de toekomst. In dankbaarheid aan de inzichten de wijsheid van al die mensen die ons voorgingen, die voor een deel ook nog deel uitmaken van deze gemeenschap. We zullen ze niet kunnen missen, we zullen bij al het pionieren ook zorg moeten en mogen blijven dragen voor deze mensen. Hun verhalen meenemen. Dat mogen ze toch van ons verwachten. Om om te zien met het oog op vooruit kijken.
Ik heb met Otto Scholten afgesproken dat ik op afroep bij jullie betrokken blijf. Voor mij zijn jullie een warme plek geweest. Een interim-predikant hoort, zo zeggen we, afstand te houden tot de gemeenschap waar hij of zij werkt. Ik zou liever zeggen: op betrokken afstand. Ik hoop van harte dat ik jullie wat verder heb kunnen helpen en ik blijf bij jullie betrokken. Op afstand, maar ook weer niet. Ook al trek ik nu door het dal door naar Beverwijk, waar ik met ingang van 1 december als interim-predikant zal beginnen.
Ik wens jullie Geest en Zegen toe en ja, wie weet en graag, tot ziens. Pionier ze!
terug
 
 
Reactie op de sluiting
Een heel stuk familiegeschiedenis zit in deze kerk.
 
Bethlehemkerk
Kijk hier naar de diensten in de Bethlehemkerk (kerkdienstgemist.nl).
 
Afscheid 'de Graankorrel'
Beluister hier de rondgang door de kerk met woorden van afscheid.

Klik hier voor de Orde van Dienst.

Klik hier voor de afscheidspreek van ds. Annemieke Parmentier.

Klik hier om de gehele dienst te beluisteren.
 
Geschiedenis van Geref. ’s-Graveland
meer
 
 
  Protestantsekerk.net is een samenwerking tussen de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en Human Content Mediaproducties B.V.